طی سال هاي اخیر شمار مبتلایان به حساسیت افزايش يافته است. در اين ميان حساسيت غذايي شايع ترين نوع است و ازدوران كودكي يا حتي نوزادي بروز مي كند. شروع زودهنگام غذاهای متنوع و مختلف به نوزادان را مي توان یکی از مهم ترين علل حساسیت های غذایی کودکان دانست؛ چرا که هنوز مخاط روده ای تکامل لازم را پیدا نکرده و با انواع مواد غذایی مختلف در تقابل قرار می گیرند.

طی سال هاي اخیر شمار مبتلایان به حساسیت افزايش يافته است. در اين ميان حساسيت غذايي شايع ترين نوع است و ازدوران كودكي يا حتي نوزادي بروز مي كند. شروع زودهنگام غذاهای متنوع و مختلف به نوزادان را مي توان یکی از مهم ترين علل حساسیت های غذایی کودکان دانست؛ چرا که هنوز مخاط روده ای تکامل لازم را پیدا نکرده و با انواع مواد غذایی مختلف در تقابل قرار می گیرند.

طی سال هاي اخیر شمار مبتلایان به حساسیت افزايش يافته است. در اين ميان حساسيت یا آلرژی غذايي شايع ترين نوع است و ازدوران كودكي يا حتي نوزادي بروز مي كند. شروع زودهنگام غذاهای متنوع و مختلف به نوزادان را مي توان یکی از مهم ترين علل حساسیت های غذایی کودکان دانست؛ چرا که هنوز مخاط روده ای تکامل لازم را پیدا نکرده و با انواع مواد غذایی مختلف در تقابل قرار می گیرند.

حساسیت غذایی نوزاد حتی ممکن است از دوران جنینی نیز وجود داشته باشد. يك راه ساده براي پيشگيري از اين مشكل اين است كه خانم های بارداری که زمینه ابتلا به آلرژی را دارند، مصرف تخم مرغ و بادام زمینی را در برنامه غذایی خود کم کنند و حدالامکان میوه های غیر بومی را از برنامه خود حذف كنند.

بچه ها و بزرگسالان در مورد حساسیت های غذایی با هم تفاوت دارند. گرچه تنها 3/5% بزرگسالان دچار حساسیت غذایی هستند، اما 10% کودکان از آن رنج می برند.

دستگاه گوارش در سطح مخاطی، سیستم ایمنی قوی دارد. این سیستم از بدن در برابر آنتی ژن های ویروسی، باکتریایی و انگلی محافظت می کند و با واکنش ایمنی مؤثر، بدن را وادار به حذف آن ها می کند. سیستم ایمنی همچنین باید پروتئین های موجود در مواد غذایی را نیز شناسایی کند تا این مواد از طریق مخاط ها، وارد دستگاه گوارش شوند. هر ماده غذایی دارای تعداد بی شماری پروتئین مختلف است که ممكن است بسیاری از آنها حساسیت زا باشند.

حساسیت غذایی در شیرخواران

آلرژن های غذایی، نخستین گروه مواد حساسیت زای طبیعی است که با بدن ارتباط برقرار می کند. در واقع مواد حساسیت زای غذایی از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود. این مقدار بسیار پایین پروتئین های غذایی، بدون شک به سیستم ایمنی نوزاد کمک می کند تا قدرت ایمنی افزایش یابد. در موارد حساسیت های ارثی، احتمالا یک اختلال در فرآیندها و ایجاد حساسیت وجود دارد.

همچنین ممکن است حساسیت غذایی به علت وجود التهاب مخاط روده ای باشد. التهاب به علل مختلفی از جمله عفونت ویروسی، از بین رفتن فلور روده ای ( باکتری هایی که به طور طبیعی درون مجرای روده ای وجود دارند)، التهاب مخاط گوارشی، وجود ویروس یا قارچ روده ای و هر عامل افزایش دهنده نفوذ پذیری روده به پروتئین های غذایی، پیش می آید.

علائم حساسیت

حساسیت غذایی نوزادان معمولا با اسهال، استفراغ و دل درد بروز می کند. حتي ممكن است باعث از بین رفتن پرزها و اسهال مداوم شود که در موارد حساسیت به گلوتن

( پروتئین گندم و سایر غلات) دیده می شود. در بچه های بزرگتر، علائم حساسیت به حالات گوناگون مانند شوک آنافیلاکتیک ، کهیر، ورم لب ها و زبان، بثورات خارش دار مزمن، اسهال، استفراغ، اگزما، آسم، عفونت های مکرر گوش، حلق و بینی و... بروز می کند.

3 تا 15% حساسیت های غذایی به صورت شوک آنافیلاکتیک، 8% به شکل آسم و 30 تا 50% موارد به شکل تظاهرات پوستی ( اگزما) دیده می شود. هر چه حساسیت های پوستی شدیدتر باشد، این احتمال که حساسیت غذایی علت آن باشد، بیشتر است.

مهم ترین مواد غذایی آلرژی زا

گرچه ممکن است تمام مواد غذایی کم و بیش آلرژی زا باشند، اما اين احتمال در مورد بعضي خوراکی ها بيشتر است. تخم مرغ، ماهی های دریایی، میوه هایی نظیر فندق ،بادام، گردو، زردآلو، گیلاس، به، هلو، سیب، گلابی، آلو، زیتون، شیر گاو، چغندر، گیاهان چتری مانند رازیانه، هویج، زیره، جعفری ، فلفل سبز و جانوران سخت پوست دریایی مانند میگو، عامل بروز 90% حساسیت ها هستند. از دیگر مواد غذایی که 10% آلرژی ها را موجب می شوند، می توان به میوه های گرمسیری ( آناناس، موز، کیوی، خرمالو، انبه، نارگیل )، سبزیحاتی مانند لوبیا، باقلا، نخود، نخود فرنگی و سویا، آرد گندم، گوشت گاو، سیب زمینی، گوشت مرغ و خردل اشاره کرد.

سیر، گوشت بره، مارچوبه، قهوه، شاه بلوط، شکلات، کلم قرمز، انگور، تربچه، پیاز ، پرتقال، ادویه، پسته، توت فرنگی، مخمر نان، قلوه ، گوجه فرنگی و کنجد دیگرخوراکی هایی هستند که به ندرت ممکن است باعث حساسیت شوند.

تا قبل از یک سالگی، تخم مرغ، بادام زمینی و شیر گاو مهم ترین مواد غذایی حساسیت زا هستند. تخم مرغ( 31%)، بادام زمینی( 18%)، شیر( 12/5%)، ماهی( 12/5%)، روغن بادام زمینی و خردل خوراکی هایی هستند که عامل حساسیت در کودکان یک تا سه ساله هستند.

تاثیر برخی فاکتورهای دیگر نیزدر بروز حساسیت به خوبی روشن شده است که از جمله تنوع زیاد غذاها و استفاده زیاد و فراگیر از پروتئین های افزودنی به مواد غذایی صنعتی به دلیل خواص آنها و... را می توان نام برد. کارخانجات مواد غذایی در واقع مرتبا ترکیبات جدیدی را به محصولات خود اضافه می کنند که ممکن است حساسیت زا باشند.

تشخیص حساسیت غذایی

برای تشخیص حساسیت غذایی، حتما باید به پزشک متخصص آلرژی و ایمنی شناسی مراجعه کرد تا اقدامات لازم انجام گیرد. اگر هیچ یک از والدین دچار حساسیت غذایی نباشند، این احتمال در فرزند آنها 20% است. اما در صورتی که یکی از والدین مبتلا باشند، احتمال به 40% و اگر هر دوی آنها آلرژی داشته باشند، به 60% می رسد.

اهمیت مشکل مواد آلرژی زای "پنهان" را نیز باید مدنظر داشت. لیزوزوم موجود در سفیده تخم مرغ که در تهیه بعضی پنیرها به کار می رود مثالی از این حالت است. روغن بادام زمینی که در تولید برخی شیرهای رژیمی به کار می رفت نیز عامل حساسیت های پوستی بود که امروزه در ترکیب این شیرها به کار نمی رود.

درمان حساسیت های غذایی

حذف ماده غذایی آلرژی زا از برنامه غذایی، اولین و مؤثرترین راهکار مقابله با حساسیت است. اگر فرد به چندین ماده غذایی حساسیت دارد، حتما باید رژیم غذایی او تحت نظر یک متخصص تغذیه باشد تا از ایجاد کمبودهای غذایی خصوصا کمبود ویتامین ها پیشگیری شود.

در مورد درمان دارویی نیز باید گفت که آنتی هیستامین( ضد حساسیت) و داروی محافظ مخاط روده در برابر ترشح هیستامین ، تجویز می شود. در موارد حساسیت های شدید، کورتیکوستروئید و آدرنالین ضروری است. اگر احتمال شوک آنافیلاکتیک یا آسم شدید در کودک زیاد است، حتما لازم است مسئولان مدرسه را نیز در جریان موضوع گذاشت.

مسلما نکات ناشناخته درباره حساسیت های غذایی هنوز وجود دارد. حساسیت به شیر گاو معمولا طي پنج سال از بین می رود اما آلرژی نسبت به بادام زمینی غالبا همیشگی است. ممکن است کودک با ورود به سومین سال زندگی، بهبود یافته یا از شدت حساسیت کاسته شود که علل آن به طور دقیق مشخص نیست. اما گاه حساسیت برای همیشه همراه کودک خواهد بود.

ضرورت تشخیص حساسیت

زمانی که کودک دچار خارش شدید، کهیر و تورم شود، باید به پزشک مراجعه شود تا حساسیت شناخته شود. هرگز نباید حساسیت کودکان را بی اهمیت تلقی کرد زیرا ممکن است علائمی مانند تورم در مخاط گلو اتفاق بیفتد که واقعا خطرناک خواهند بود. افرادی که قبلا مشکل آنها تشخیص داده شده است، در موارد خارش و تورم باید فورا از داروهای کورتیکوستروئید و ضد حساسیت استفاده کنند. در صورت بروز مشکلات تنفسی نیز باید از اسپری های مخصوص که باعث اتساع نایژه ها می شود، كمك گرفت. در صورتی که بیمار دچار بیهوشی، از دست دادن هوشیاری و... شد، اطرافیان باید بلافاصله به اورژانس اطلاع دهند.

منبع:drnahid